زمانی که نیاز به تشخیص سریع حریق در مراحل اولیه ی شکل گیری آن داریم دتکتورهای نقطه ای دیگر به کار نمی آیند و به جای انتظار برای رسیدن دود به سنسور در دتکتور نقطه ای از دتکتور های نمونه بردار هوا استفاده میکنیم.
دتکتور تنفسی (ASD:Air Sampling Smoke Detector ) که (HSSD:High Sensitivity Smoke Detector) نیز نامیده می شود، به وسیله ی موتوری که در داخل آن وجود دارد و از طریق لوله کشی هایی که در قسمت های مختلف آن سوراخ هایی ایجاد شده است از هوای محیط نمونه برداری می کند و با پردازش روی نمونه هوای دریافتی در صورت وجود ذرات شبیه دود آلارم را اعلام می کند.
کاربرد دتکتور های نمونه بردار هوا
از موارد استفاده از این نوع دتکتورها اتاق های سرور، مراکز اسناد، اتاق های تابلوهای برق و ... است. سیستم لوله کشی این دتکتورها علاوه بر سقف اصلی می تواند از داخل سقف ها و کف های کاذب یا روی رک ها و تابلوهای برق کشیده شود و حتی گاها لوله ها را از داخل رک ها و تابلو های برق نیز عبور می دهند.
این دتکتورها در انواع مختلف و برای سطوح متنوعی به کار می رود و در کل بسته به شرکت سازنده ممکن است برای سطوح تا 80 مترمربع، تا 100 مترمربع، تا 150 مترمربع، تا 180 مترمربع، تا 250 مترمربع، تا 500 متر مربع و... بکار رود و البته بنابر نوع مصرف می توان از نوع تک کانالی، دو کانالی، چهار کانالی... استفاده کرد.
این دتکتور قابلیت استفاده در سیستم کانونشنال (متعارف/سنتی) و نیز سیستم آدرس پذیر را دارا می باشند. البته در نصب آنها بایستی حتما دقت لازم بنماییم که استاندارد مصرف آن رعایت شود مثلا برای خم هیچگاه از زانو یا رابط 90 درجه نبایستی استفاده کرد و...
نحوه عملکرد دتکتور های نمونه بردار هوا یا دتکتور مکنده ی دود
این دتکتور بر اساس نمونه گیری از هوای یک فضای معین، وجود دود را که ممکن است ناشی از حریق باشد تشخیص می دهد.
یک هواکش نسبتا کوچک، یک یا دو دتکتور دودی و برد الکترونیکی ای که عمل پردازش و ارزیابی را به عهده دارد، اجزای اصلی این نوع دتکتور را تشکیل می دهند.
هواکش داخل این محفظه از طریق معابر لوله ای شکل، هوا را به داخل دستگاه می مکد. هوا پس از ورود به داخل محفظه از یک صافی عبور نموده و از مسیر استقرار دتکتورهای دودی به سمت منفذ خروجی هدایت می شود. دتکتورها و پردازشگر داخل دستگاه، وضعیت هوا را از نظر مقدار غلظت دود مورد سنجش قرار می دهند.
نحوه ی اجــــرا
لوله های هوا در زیر سقف اجرا می شوند و در فواصل معین و مناسبی دارای منافذی برای داخل شدن هوا به شبکه هستند.
در فضاهایی که دارای سیستم تهویه ی مطبوع و هواساز هستند، می توان به جای اجرای لوله کشی در زیر سقف، نمونه گیری را از طریق هوای برگشت هواساز انجام داد.
حجم فضا یا اتاق مورد حفاظت تاثیر مستقیمی بر رقیق یا غلیظ بودن دود و در نتیجه حساسیت سیستم دارد. عامل موثر دیگر در غلظت دود و حساسیت سیستم، مقدار هوای تازه و جبرانی است.
تعداد منافذ نمونه گیری که در فواصل سقفی بر روی لوله ی اصلی قرار می گیرند، عامل مهمی در تعیین حساسیت سیستم هستند، هر یک از منافذ نمونه گیری را می توان همچون یک دتکتور دودی فرض کرد و در این صورت در فضاهایی که هوا ساکن یا با سرعت بسیار کمی در جریان است می توان فواصل منافذ را مانند دتکتور دودی 7.5 متر در نظر گرفت.
این در حالی است که عرض فضای مورد نظر بیش از 5 متر باشد. تحت این شرایط حساسیت سیستم در حد طبیعی و معمولی (Normal) خواهد بود.
در سیستم با حساسیت زیاد (High) فواصل منافذ می باید 3.5 متر و برای حساسیت خیلی زیاد 2.5 متر باشد.
در فضاهایی که هوا در جریان و حرکت است، برای حساسیت معمولی همان فاصله ی 7.5 متر در نظر گرفته می شود اما برای حساسیت زیاد 5متر و برای حساسیت خیلی زیاد 3.5 متر منظور می گردد.
البته کارخانجات سازنده بر اساس آزمایشاتی که بر روی محصول خود انجام می دهند فواصلی را برای در نظر گرفتن منافذ روی شاخه ی اصلی تعیین می کنند که مبنای نصب و اجرا قرار می گیرند.
حساسیت دتکتور های نمونه بردار هوا (air sampling)
یکی از مزایای این دتکتور حساسیت زیاد در حجم قابل قبول (فضای حفاظتی) می باشد. به طوری که به این دتکتور HSSD یا High Sensitivity Smoke Detector نیز می گویند.
درجه ی حساسیت دتکتور های نمونه بردار هوا یا دتکتور مکنده ی دود در 3 سطح میباشد.
- Normal (معمولی)
- Enhanced (قابل قبول)
- High (فوق العاده)
در دتکتورهای HSSD، حساسیت بر اساس درصد اشغال حجم به وسیله ی دود در محفظه ی دتکتور بیان می شود. به عبارت دیگر درصد پخش نور لیزر (Scattering) در محفظه، در هنگام عبور هوا (دود) در طول یک متر.
واحد اندازه گیری
Obs/metter (persentage obscuration per-meter)) یا درصد تیرگی بر متر می باشد.